Het beschilderde houten gewelf in de Grote kerk bevindt zich op grote hoogte en dateert van 1510-1518. Het is een uniek object omdat het over de gehele lengte van het tongewelf bewaard is gebleven. 500 jaar ouderdom betekent dat het veel heeft meegemaakt, veel heeft ‘gezien’. Een tijdsduur waar ons eigen mensenleven bij in het niet valt. En dus van belang om te bewaren voor nog zoveel generaties na ons.

Vanwege de zorg vanuit de Stichting Grote Kerk Naarden over teruglopende leesbaarheid, lekkages in het verleden, vlekkerigheid en tijdsbestek van 50 jaar sinds de vorige restauratie is opdracht gegeven tot een conditieopname van de schilderingen en de houten drager. Hoe zijn ze er eigenlijk aan toe?  Net als een patient voer je eerst onderzoek uit, voordat een eventueel behandelplan wordt gemaakt en uitgevoerd.

De COVID pandemie -op vele vlakken afschuwelijk- zorgde het in dit geval toch ook voor een unieke mogelijkheid. De kerk moest de deuren sluiten voor evenementen, wat gelegenheid bood om een steiger over de hele lengte van het gewelf te installeren met twee trappen.

Met een multidisciplinair team van restauratoren, onder leiding van mijzelf en Roos Keppler is gedurende een half jaar het gewelf onderzocht. De duur van Covid, zorgde voor de mogelijkheid om een proefrestauratie uit te voeren op 1 paneel.

Een van de grootste conditionele problemen betreft losse en opstaande verf. Daarnaast hebben lekkages in het verleden hun sporen achter gelaten. En ook sommige restauratiematerialen, gebruikt in de grote restauratie van 1967-1978, in combinatie met klimaatschommelingen hebben geresulteerd in witte vlekken. Deze factoren zijn in de proefrestauratie behandeld.

Door de conditieopname zijn ook nieuwe ontdekkingen gedaan. Verfmonsters zijn genomen van de verflagen en onderzocht door het Erfgoed laboratorium in Amsterdam om te zien wat voor verf er nu eigenlijk gebruikt is bij deze schildering.

Ook zijn er wel meer dan 100 handtekeningen gevonden op het gewelf en gedocumenteerd door Johanneke Verhave, schilderijenrestaurator uit het team. Maurice Steemers, hout en meubelrestaurator heeft o.a. de bevestiging van de houten delen onderzocht en op aantal punten verbeterd.

Nu, oktober 2021, is de steiger weg en zien we het gewelf weer vanaf de grond, zoals het bedoeld is. Het geeft de gelegenheid om de proefrestauratie te evalueren. En een behandelplan te maken voor 2024, wanneer de restauratie van alle panelen op de agenda staat. Want de losse verf is op alle panelen aanwezig. En dat willen we in ieder geval zo snel mogelijk vastzetten om zo de mooie schilderingen te behouden.

De functie van deze schilderingen met het oude en nieuwe testament erop waren duidelijk het vertellen van het verhaal aan de kerkbezoekers. De muziek die o.a. uit het aanwezige orgel klinkt maakt de combinatie tussen beeld en geluid af, en geeft de afbeeldingen nog meer lading. Dit hebben we mogen meemaken toen tijdens ons werk, in een verder lege kerk door organist Wybe Kooijmans en violiste Mary-ann Eessaar, Sicilienne gerepeteerd werd. Zie onderstaande video met openen van onderstaande link/ of de video-galerie:

Gewelf naarden met viool (c) H.Sigmond

https://www.linkedin.com/posts/activity-6739807689431367681-Dfk2

In oktober 2021 zal er het Boek Hemelbestormers uitgegeven worden waar een stukje over ons onderzoek in is opgenomen.